Polskie MŚP w e-commerce: duży potencjał i potrzeba edukacji (raport)

Na potrzeby raportu zbadano kilka aspektów wiedzy przedsiębiorców w zakresie prawa oraz współpracy sektora MŚP z administracją publiczną. Okazało się, że tylko 17 proc. badanych jest dostawcami dóbr i usług dla administracji, z czego zdecydowanie częściej takie odpowiedzi pojawiały się w przypadku firm zatrudniających powyżej 9 osób. Mikroprzedsiębiorstwa stanowiły tutaj tylko 5 proc. Z drugiej strony administracja publiczna jest jednym z największych zamawiających, co pokazuje niewykorzystany potencjał.

Jako źródła wiedzy o obowiązującym stanie prawnym większość respondentów (38 proc.) wskazała internet (w pytaniu istniała możliwość wskazania kilku źródeł wiedzy jednocześnie). Tylko 30 proc. ankietowanych wskazało instytucje publiczne jako wiarygodne źródło informacji na temat obowiązującego prawa (w powyższej wartości mieści się zarówno informacja otrzymana bezpośrednio od instytucji, jak i znaleziona na stronach internetowych). Prawie taka sama liczba (29 proc.) ankietowanych wiedzę na ten temat czerpie od innych firm z danej branży, obecnych już na rynku. Kolejne 10 proc. ankietowanych wiedzę o prawie w danej dziedzinie czerpie z drukowanej prasy branżowej, a 9 proc. - od swoich klientów. 23 proc. respondentów wskazało odpowiedź, że w ogóle nie poszukuje wiedzy na ten temat.

Oceniając korzyści i utrudnienia dla przedsiębiorstw wynikające z obowiązków zawartych w aktach prawnych UE widoczny jest brak dostatecznej wiedzy na ten temat wśród przedstawicieli sektora MŚP. Zdecydowana większość odpowiadających (77-95 proc.) w ogóle nie znała następujących aktów prawnych albo trudno było im określić ich wpływ na działalność ich przedsiębiorstwa: rozporządzenie dot. produktów podwójnego zastosowania, dyrektywa w sprawie fakturowania w zamówieniach publicznych, rozporządzenie dot. wspólnych zasad sprzedaży, dyrektywa dot. podatku akcyzowego, dyrektywa o usługach na rynku wewnętrznym. Najbardziej rozpoznawalne wydają się być: dyrektywa o handlu elektronicznym (ok. 11 proc. oceniło ją negatywnie, 9 proc. - pozytywnie) oraz dyrektywa w sprawie ochrony konsumentów, przy czym ok. 20 proc. odpowiadających twierdziło, że jej skutki są negatywne, a 3 proc.. że są pozytywne.

Przedsiębiorcy zostali też zapytani o problemy związane ze zmiennym stanem prawnym. Wśród najważniejszych i najczęściej spotykanych problemów najczęściej wymieniali pozyskiwanie wiedzy na wczesnym etapie. W następnej kolejności wskazywano samą treść przepisów narzucającą konkretne wymogi, a także brak wpływu na treść przepisów, wymagania dot. ochrony danych osobowych oraz brak informacji o źródłach finansowania.

Respondenci badania odnosząc się do kilku rozwiązań, które zostaną wprowadzone przez nowe akty prawne, uznali w większości, że będą one miały pozytywny wpływ na ich działalność. Tak było w przypadku umożliwienia szerszego wykorzystywania i uznawania przez instytucje publiczne faktur przesyłanych drogą elektroniczną (52 proc. uznało, że będzie to miało zdecydowanie pozytywny lub pozytywny wpływ), możliwości stosowania i wzajemnego uznawania podpisów elektronicznych we wszystkich państwach członkowskich UE (odpowiednio 17 proc. - zdecydowanie pozytywny i 32 proc. - pozytywny) oraz możliwości stosowania we wszystkich krajach UE elektronicznej pieczęci (47 proc. uznało to za pozytywne). Najwięcej kontrowersji wzbudziły kwestie umożliwienia osobom niepełnosprawnym korzystania na równych zasadach z produktów i usług online oraz stosowania odpowiednich zabezpieczeń informacji: 10% ankietowanych wskazało, że będzie to dla nich niekorzystne. Jednocześnie znaczny odsetek badanych (46-53 proc.) miał trudności z oceną przedstawionych rozwiązań.

Przeprowadzone badanie pokazało, że klienci z e-sklepem najczęściej kontaktują się przez e-mail (77 proc. bardzo często) i telefon kontaktowy (50 proc.). Mniej popularny, ale też używany, okazuje się formularz kontaktowy.

Najpopularniejszym sposobem płatności są tzw. płatności internetowe (PayPal, e-przelewy) z których korzysta 51 proc. respondentów. Następne w kolejności są przelewy na konto (38 proc.) oraz płatność przy odbiorze (23 proc.).

Najczęściej wybieraną formą dostawy jest kurier (55 proc.) oraz przesyłka pocztowa (43 proc.).

Większość firm stwierdziła, że reklamacje stanowią poniżej 5 proc. w ich działalności. Także większość zobowiązuje się samodzielnie do rozpatrywania reklamacji (95 proc.).

Raport "E-handel w polskich małych i średnich przedsiębiorstwach) został przygotowany przez Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska i Ministerstwo Gospodarki. Do badania zaproszono Allegro, Panoramę Firm oraz PricePanorama, które rozesłały linki do badania do kilkunastu tysięcy przedsiębiorców. Badanie zostało zrealizowane przez Interaktywny Instytut Badań Rynkowych (IIBR, obecnie w Grupie IQS) w lipcu i sierpniu 2014 r. Finalna wielkość próby wyniosła 115 wywiadów. Zdecydowaną większość stanowiły tzw. mikroprzedsiębiorstwa (firmy zatrudniające do 9 osób), których udział w próbie wyniósł 89 proc. Przedsiębiorstwa małe (10-49 zatrudnionych) stanowiły 8 proc. próby, a średnie (50–249 zatrudnionych) - 3 proc. Biorąc pod uwagę staż firm na rynku, ponad 2/3 stanowiły funkcjonujące na nim powyżej 2 lat.