Leszek Balcerowicz: Jak rozwiązać problemy fiskalne i finansowe Europy?

Jednym z ciekawszych wydarzeń drugiego dnia EFNI w Sopocie był wykład prof. Leszka Balcerowicza na temat przyszłości Euro. Prof. Balcerowicz rozpoczął prelekcję od przedstawienia kilku obserwacji na temat kryzysu w krajach strefy Euro. Wskazał,  że nie można mówić o kryzysie, gdyż sytuacja dotyczy jedynie wybranych krajów, a omawiając temat wato wskazać na dwie składowe obecnej sytuacji – kryzys finansowy i fiskalny. Głównym powodem obecnych problemów są nadmierne wydatki, które powodują konieczność zadłużania się.

Profesor kontynuował swój wywód. Dobrym przykładem unaoczniającym sytuację kryzysową jest Hiszpania, która w 2007 roku miała równowagę budżetową, a obecnie jest znacząco zadłużona. Oczywiste jest to, że u podłoża obecnej sytuacji leżą złe polityki i to kwestia polityczna ma szczególne znaczenie. Obecnie społeczeństwa głosują nierozsądnie, wybierając tych, którzy nie biorą pod uwagę dyscypliny budżetowej. Zaskakujące jest też to, że w dzisiejszych czasach odpowiedzialność polityczna w zasadzie nie istnieje, osoby nie dotrzymujące zobowiązań bądź podejmujące nieodpowiedzialne decyzje są ponownie wybierane.

Konieczna jest zatem zmiana kultury i rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Rozwiązania należy szukać w ramach funkcjonowania demokracji. Problemy kryzysowe nie dotyczą wyłącznie Europy, ale także pozostałych rejonów świata. Wszędzie mamy kraje stabilne oraz dotknięte kryzysem finansowym i fiskalnym. Głównym problemem poza wymienionymi jest nadmierna akumulacja zniekształceń, oraz przeregulowanie gospodarki.

Błędną optyką jest winienie rynków finansowych za powstanie istniejącej sytuacji. Reformy wprowadzane w czasie kryzysu powinny odnosić się nie tylko do skutków długookresowych, ale także krótkookresowych i budować zaufanie rynków. Niestety w krótkim okresie stosuje się programy pomocowe, czyli pozyskiwanie taniego pieniądza, który i tak trzeba będzie zwrócić, a to nie buduje ani dobrych perspektyw i ani stabilizacji.

Prof. Balcerowicz zaproponował rozwiązanie obecnych problemów. Konieczna jest zmiana kultury politycznej. Złamanie wypracowanych przez dziesięciolecia zasad funkcjonowania polityki rozpoczęło proces zmian, którego skutkiem są obecne problemy. Rozwiązaniem nie są ambicje scalenia Europy, gdyż do tego konieczne jest najpierw zbudowanie wspólnej tożsamości, a to jest procesem długofalowym. My nie potrzebujemy dziś jednego państwa federalnego, by ocalić Europę, ale dyscypliny budżetowej.

Na końcu profesor podkreślił, że konieczne rozwiązania to nie programy ratunkowe, ale reformy. Działając należy myśleć o grupie państw, które mają wspólny rynek i powinny posiadać wspólną dyscyplinę fiskalną. Przykład krajów bałtyckich czy Bułgarii z ostatnich lat pokazuje, że drogą do wyjścia z kryzysu są konsekwentne, głębokie reformy.