Rabin Zwi Hirsch Kalischer (1795-1874) - współczesnym torunianom do tej pory mało znany - to wielka postać dla Żydów na całym świecie, wymieniana przez izraelskie podręczniki historii i upamiętniona nazwami ulic i kibuców w wielu izraelskich miastach. Był to XIX-wieczny myśliciel, znawca Talmudu, autor prac religijno-filozoficznych, ale przede wszystkim prekursor syjonizmu, pierwszy, który już w 1836 roku zaczął w swoich pismach używać określenia "państwo izraelskie". W Toruniu zamieszkał jako dziecko w 1808 roku, tu zdobył gruntowne wykształcenie i ożenił się z pochodzącą z Nieszawy Henriette Cohn, z którą miał 11 dzieci. Mieszkał w kamienicy przy ul. Szerokiej 36 (według numeracji przedwojennej), której był właścicielem od 1845 roku. Pod koniec życia zamieszkał w domu przy ul. Szczytnej. Jego nagrobek na cmentarzu żydowskim na Jakubskim Przedmieściu został zniszczony wraz z całym kirkutem w 1975 r.
Inicjatywa upamiętnienia w Toruniu słynnego rabina zrodziła się dwa lata temu, podczas uroczystości odsłonięcia pamiątkowego obelisku w miejscu dawnego cmentarza i nadania rosnącej tam starej lipie, będącej pomnikiem przyrody, imienia rabina Zvi Hirscha Kalischera.
- Obiecaliśmy wówczas sobie i gościom uroczystości, że przywrócimy w Toruniu znak pamięci o tym wybitnym człowieku nie tylko w miejscu śmierci, ale także życia i działalności publicznej prekursora syjonizmu. I dzisiaj tej obietnicy dotrzymujemy - mówił podczas uroczystości prezydent Torunia Michał Zaleski. - Tablica ta będzie nam przypominać o powszechnym i nigdy niegasnącym pragnieniu powrotu do swojej ojczyzny. W przypadku rabina Kalischera nabrało ono szczególnego znaczenia w XIX wieku, a więc w okresie, w którym także Polacy marzyli o powstaniu niepodległej Polski.
Tablicę ufundowało miasto. Jej odsłonięcia 21 września 2011 r. na kamienicy przy ul. Szerokiej dokonali wspólnie prezydent Torunia Michał Zaleski, przewodniczący Rady Miasta Torunia Marian Frąckiewicz, rektor WSFH o. Maksymin Tandek oraz Grażyna Karkosik - prezes Fundacji Haskala. Podniosły moment uświetniły dźwięki psalmu "Inah" oraz koncert muzyki żydowskiej zespołu "TourKlezz". W wydarzeniu wzięło udział wielu gości z Izraela.
- Jesteśmy dzisiaj bardzo wzruszeni. Nie mogliście nam zrobić lepszego prezentu niż upamiętnienie tak ważnej dla wszystkich Żydów postaci w samym sercu Torunia - powiedział prof. Gedeon Kouts - prezydent Europejskiego Brit Ivrit Olamit.
Brit Ivrit Olamit to międzynarodowa organizacja uczonych zajmujących się studiami judaistycznymi. Jej siedziba mieści się w Jerozolimie, a funkcję przewodniczącego pełnią ważne osoby ze świata polityki. To właśnie za sprawą tej organizacji Toruń stał się w tym roku miejscem Światowego Kongresu Języka Hebrajskiego, na który przyjechali specjalisci z całego świata. Inauguracja spotkania odbyła sięw południe w Wyższej Szkoły Filologii Hebrajskiej. Uczestniczyli w niej m.in. Michael Schudrich - naczelny rabin Polski, Jechiel Leket - prezydent światowego Brit Ivrit Olamit oraz Maciej Kozłowski -zastępca dyrektora Departamentu Afryki i Bliskiego Wschodu Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Goście spotkania otrzymali w upominku miniaturki wizerunku rabina Zwi Hirscha Kalischera. Miasto wydało też z tej okazji ulotkę o historii toruńskich Żydów. Jechiel Leket - prezydent światowego Brit Ivrit Olamit wręczył trzem osobom certyfikaty poświadczające zasadzenie dla ich uhonorowania 10 drzew w lesie w Jerozolimie - jeden z takich dyplomów otrzymał prezydent Torunia Michał Zaleski jako nagrodę za działania miasta na rzecz kultury judaistycznej i upamiętnienia toruńskich Żydów.
Światowemu Kongresowi Języka Hebrajskiego towarzyszy wystawa pt. "Toruńscy rabini", przygotowana w foyer szkoły przez pracowników Archiwum Państwowego w Toruniu. Ekspozycja archiwalnych zdjęć i dokumentów jest poświęcona toruńskim rabinom Zvi Hirschowi Kalischerowi i Izaakowi Lejbie Glicensztejnowi. Prezentuje ponadto ocalałą dokumentację nieistniejących już w Toruniu cmentarza żydowskiego oraz synagogi. Są na niej prezentowane m.in. zdjęcia Bogdana Horbaczewskiego - toruńskiego fotografika, który jako jedyny zdążył uwiecznić toruński kirkut tuż przed jego likwidacją w 1975 r. przez władze komunistyczne. Jego zdjęcia są dziś unikalnym źródłem wiedzy o tej nekropolii.
Patronat nad kongresem sprawują marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki oraz prezydent Torunia Michał Zaleski. Wydarzenie jest współfinansowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Urząd Miasta Torunia.
