Ich nieprzestrzeganie oraz łamanie podstawowych praw pracowniczych może skutkować nawet rozwiązaniem umowy bez wypowiedzenia przez pracownika, ale z zachowaniem prawa do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Podstawowe obowiązki pracownika
Choć może wydawać się to oczywiste, wielu pracowników często „zapomina się”, jeśli chodzi o przestrzeganie niektórych obowiązków służbowych. Pracownik jest zobowiązany przede wszystkim do przestrzegania czasu pracy. Nie oznacza to jednak, że wystarczy przychodzić do pracy punktualnie i nie wychodzić przed czasem. W grę wchodzą także przydługie przerwy „na papieroska” czy „pogaduchy”, które potrafią przeciągnąć się z kilku do kilkunastu czy kilkudziesięciu minut. Poza tym pracownik powinien zapoznać się z regulaminem pracy i zasadami bhp, a później ich przestrzegać . Co szczególnie istotne dla pracodawcy, jego podwładny, podpisując umowę, zobowiązuje się także do dbania o dobro zakładu pracy, w tym zachowywania w tajemnicy informacji, które mogłyby narazić pracodawcę na szkodę. Jednym słowem, pracownicy są zobowiązani do dbania o pozytywny wizerunek firmy czy instytucji, w której pracują. Tym samym oczywiste jest także, że powinni oni (nie tylko dla własnego dobra) przestrzegać zasad współżycia społecznego w swoim zakładzie pracy. Szykanowanie innych pracowników, ignorancja, wywyższanie i butna postawa jednej osoby w zespole nie tylko utrudniają pracę, lecz także ją dezorganizują, co w rezultacie może narazić firmę np. na straty finansowe.
Do czego zobowiązuje się pracodawca?
Jak było wspomniane na początku, każdy pracodawca powinien wywiązywać się ze swoich obowiązków wobec pracownika, którego zatrudnia. Począwszy od tak oczywistych spraw, jak obowiązek zapoznawania nowo zatrudnionych pracowników z zakresem ich obowiązków, powinien też przedstawić nowo zatrudnionej osobie sposób wykonywania pracy na jej stanowisku pracy oraz poinformować o przysługujących jej uprawnieniach. Dodatkowo właśnie w gestii pracodawcy leży zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, jak również prowadzenie systematycznych szkoleń pracowników z zakresu bhp. Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest terminowa wypłata wynagrodzeń, ale ważne jest także, aby w miarę posiadanych środków mógł on zaspokajać socjalne potrzeby pracowników. Do jego fundamentalnych obowiązków należy też obiektywna i sprawiedliwa ocena pracowników oraz wyników ich pracy. Ponadto jest on zobowiązany do ułatwiania swoim podwładnym podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Taki zapis sugeruje, że nie powinien on utrudniać np. udziału w szkoleniach, wręcz przeciwnie – jest zobowiązany wspierać kreatywnego pracownika, dając mu np. dodatkowy czas wolny lub współfinansując kursy, w których chce on uczestniczyć. Wykwalifikowany pracownik pracuje przecież na korzyść firmy i zwielokrotnia jej zyski, toteż dbanie o rozwój swoich podwładnych przynosi obustronne korzyści.
Istotnym obowiązkiem pracodawcy jest ponadto przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu, ze szczególnym zwróceniem uwagi na płeć, wiek, niepełnosprawność, narodowość, przekonania polityczne itp. Wszelkie dyskryminujące działania są sankcjonowane karnie.
Kwestie formalne
Pracodawcy są zobowiązani do prowadzenia dokumentacji we wszelkich sprawach związanych ze stosunkiem pracy, a także akt osobowych pracowników. Warto o tym pamiętać. Oczywiście pracownik ma obowiązek informowania o istotnych zmianach w swoich aktach, np. o zmianie nazwiska, a pracodawca powinien takie zmiany jak najszybciej odnotowywać. W przeciwnym razie może dojść do niezbyt przyjemnych sytuacji. –Takie zdarzenie miało miejsce całkiem niedawno – opowiada jedna z konsultantek Zielonej Linii, czyli infolinii urzędu pracy. – Zadzwoniła do mnie pewna pani, która miała problem z nabyciem prawa do zasiłku. Mimo że formalnie powinien być jej przyznany, to ze względu na nieaktualne nazwisko na świadectwie pracy miała problem z uzyskaniem prawa do świadczenia z urzędu pracy. Pracodawca wystawił jej świadectwo pracy na nazwisko panieńskie, mimo że wyszła za mąż kilka miesięcy wcześniej. Takie sytuacje nie zdarzają się często, ale pouczają, że trzeba pamiętać o swoich obowiązkach, gdyż niewywiązywanie się z nich może poważnie zaszkodzić drugiej osobie.
Zarówno pracodawca, jak i pracownik, nawiązując stosunek pracy i podpisując umowę, zobowiązują się do przestrzegania określonych zasad i wywiązywania się ze swoich obowiązków. Ich naruszenie przez którąkolwiek ze stron może w najgorszym wypadku skutkować rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy lub pracownika. Bardzo często jednak sytuacje naruszeń się zdarzają, a mimo tego nie kończą się tak drastycznie. Przyczyniają się jednak w znacznym stopniu do pogorszenia relacji szef-pracownik, co nigdy nie wychodzi firmie na dobre. I znowu sprawdza się stare powiedzenie: Zgoda buduje, niezgoda… No właśnie, może zrujnować nawet potężną firmę.
Informacje na temat świadczeń z urzędu pracy, podstawowych praw pracownika i pracodawcy są dostępne pod numerem telefonu infolinii urzędu pracy, czyli Zielonej Linii: 19524.
Joanna Niemyjska (Zielona Linia )
