wywiad z Anną Hieropolitańską z Punktu Kontaktowego ds. Kultury*
Program Kultura – co to takiego?
Jest to program Unii Europejskiej, który wspiera działania instytucji publicznych i organizacji pozarządowych w zakresie współpracy międzynarodowej oraz budowania europejskiej przestrzeni działań kulturalnych i artystycznych. Kluczowym zadaniem Programu jest zachęcanie do europejskiej współpracy kulturalnej, tworzenie nowych partnerstw oraz rozwijanie już istniejących kontaktów. Pozwala on uzyskać dofinansowanie na organizację międzynarodowych wydarzeń kulturalnych, tłumaczenia literackie, festiwale, działalność operacyjną oraz badania europejskiej polityki kulturalnej. Budżet Programu Kultura na lata 2007-13 wynosi 400 mln euro. W zależności od projektu można otrzymać dofinansowanie w wysokości od 2 tys. jednorazowej dotacji do 500 tys. euro rocznie. Średnia wysokość grantów to 100-200 tys. euro. Co roku składanych jest około 1000 aplikacji, z czego ponad 30% otrzymuje dotację. Oznacza to, że co roku dzięki unijnemu wsparciu organizacje kulturalne z ponad 35 krajów realizują około 300 projektów w całej Europie i na świecie.
Jakie są doświadczenia polskich operatorów w pozyskiwaniu dotacji z Programu Kultura?
W obecnej edycji od roku 2007 roku polskie instytucje uczestniczyły w charakterze współorganizatora w 130 projektach, a w 30 były liderami. Beneficjenci Programu Kultura podkreślają nie tylko korzyści finansowe, ale także możliwość nawiązania szerokiej współpracy, wymianę wiedzy i doświadczeń oraz jej wpływ na zakres działań i ogólny rozwój instytucji.
Jak pozyskać dotację z Programu Kultura?
Potrzebny jest oryginalny pomysł, mocne partnerstwo międzynarodowe i przekonująca aplikacja. Rok 2012 to ostatnia szansa na pozyskanie dofinansowania w obecnej edycji Programu Kultura (2007-2013), a termin składania aplikacji upływa 3 października. O granty starać się mogą zarejestrowane instytucje i organizacje, a także przedsiębiorstwa, których główna działalność związana jest ze sferą kultury. Mogą one realizować tzw. „miękkie” i non-profitowe projekty krótkoterminowe (trwające maksymalnie 2 lata, angażujące co najmniej trzech partnerów) lub długoterminowe (trwające od 3 do 5 lat, mające na celu osiągnięcie trwałej współpracy pomiędzy co najmniej sześcioma partnerami). Szansę na dofinansowanie mają operatorzy zainteresowani działaniami wychodzącymi poza ramy lokalne i narodowe, którzy chcą realizować stosunkowo duże projekty z partnerami z państw członkowskich UE, krajami Europejskiego Obszaru Gospodarczego, państwami kandydującymi do UE, niektórymi krajami Bałkańskimi i krajami wyznaczonymi do uczestnictwa w danym roku, np. Australią i Kanadą. Warto podkreślić, że Program dofinansowuje do 50% kosztów projektu.
Jak napisać skuteczną aplikację?
Szansę na otrzymanie grantu mają projekty odnoszące się do zagadnień ponadnarodowych, innowacyjne, oryginalne i kreatywne, a także dobrze widoczne i rozpoznawalne. Działania w projekcie mogą obejmować na przykład wystawy, koncerty, spektakle, programy wymiany młodych twórców oraz kursy mistrzowskie i warsztaty. Projekt musi spełniać przynajmniej jeden z trzech szczegółowych celów Programu: umożliwiać artystom i pracownikom sektora kultury większą mobilność, wspierać obieg europejskich dzieł, budować dialog międzykulturowy. Warto skonfrontować własne pomysły z doświadczeniami instytucji, którym udało się uzyskać grant. Można skorzystać z bazy projektów unijnych EVE na stronach Komisji Europejskiej, a także z publikacji Punktu Kontaktowego ds. Kultury, które prezentują osiągnięcia polskich beneficjentów. Wnioski w Programie Kultura składa się bezpośrednio do Agencji Wykonawczej ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego w Brukseli. Oceniana jest przede wszystkim wartość merytoryczna oraz kompetencje i kwalifikacje do przeprowadzenia proponowanego projektu, a także zasoby finansowe organizacji. W Punkcie Kontaktowym ds. Kultury można skonsultować swój projekt i uzyskać materiały pomagające wypełnić wniosek.
Jak ocenia Pani polskie projekty dofinansowane z Programu Kultura?
Tematyka tych projektów jest szeroka i dotyczą one różnych dziedzin, od teatru, przez muzykę po sztuki wizualne czy literaturę. Bardzo często są to przedsięwzięcia interdyscyplinarne. Z projektów zrealizowanych w zeszłym roku warto wspomnieć festiwal muzyki elektronicznej Unsound, który dzięki dofinansowaniu poszerzył ofertę o nowych, międzynarodowych artystów, warsztaty, wydarzenia towarzyszące. Innym dobrze znanym festiwalem rozwijającym swoją działalność dzięki dotacji unijnej jest festiwal tańca współczesnego Ciało/Umysł mający na celu wyszukiwanie i prezentację najciekawszych tendencji polskiej oraz światowej sztuki tańca i choreografii. Z kolei w projekcie COAST (Community Oriented Art and Social Transformation) realizowanym przez cztery organizacje partnerskie z różnych krajów, w tym Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki, przygotowano i pokazano w kilku krajach oryginalne widowiska podejmujące temat przekraczania granic i migracji we współczesnej Europie. Jeszcze inną inicjatywę, łączącą kulturę, naukę i edukację, zrealizowało Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie wraz z partnerami z sześciu krajów. Projekt CESA (Central European Science) prezentował techniczne dokonania i dziedzictwo kulturowe w formie interaktywnych gier rozbudzających kreatywność naukowców oraz wynalazców z Europy Środkowej. To tylko kilka wybranych działań. Pełną listę i opisy projektów, które uzyskały wsparcie z Programu Kultura można znaleźć na naszej stronie internetowej www.program-kultura.eu . Warto zaznaczyć, że z dotacji korzystają zarówno instytucje publiczne, jak i organizacje pozarządowe, a w wielu przedsięwzięciach współpraca sektora publicznego, pozarządowego i prywatnego jest bardzo udana. Co nas natomiast trochę martwi to fakt, że polscy operatorzy kulturalni stosunkowo rzadko decydują się na bycie liderem projektu, częściej uczestniczą jako partnerzy. Trudno powiedzieć dlaczego tak się dzieje, zwłaszcza, że dotychczasowi beneficjenci podkreślają stosunkową łatwość zarówno uzyskania dofinansowania jak i rozliczenia projektu. Staramy się więc zachęcać do odważniejszego podchodzenia do składania wniosków. I cały czas czekamy na kolejne instytucje, które będą mogły dzięki wsparciu unijnemu tworzyć ambitne projekty, umożliwiające polskim artystom obecność na arenie międzynarodowej i pokazujące Polskę jako kreatywne zagłębie kultury europejskiej a jednocześnie przynoszące do Polski najlepsze tendencje z innych krajów. Na koniec dodam, że 2012 to ostania szansa na pozyskanie funduszy w większości działań w tej edycji Programu.
Rozmawiała Marta Wawrzeniecka
*Punkt Kontaktowy ds. Kultury – odpowiada za promocję Programu Kultura w Polsce, działa w strukturze Instytutu Adama Mickiewicza, co roku organizuje konferencje, prowadzi szkolenia, warsztaty i spotkania informacyjne oraz pomaga w znalezieniu partnerów do projektu i przygotowaniu aplikacji.http://www.program-kultura.eu/
